Περιήγηση στη νήσο Χίο

Διασχίζοντας τη Χίο, το πέμπτο μεγαλύτερο νησί της Ελλάδας, οι εναλλαγές του τοπίου είναι έντονες. Όποιος ενδιαφέρεται να την περπατήσει, είναι χρήσιμο να έχει μια γενική εικόνα της μορφολογίας της, αλλά και των στοιχείων που θα συναντήσει.

Στη νότια Χίο το ανάγλυφο είναι ήπιο, με αρκετές πεδινές εκτάσεις και μικρά χωράφια με καλλιέργειες. Ανάμεσα σε πεζούλες με μαστιχόδεντρα και ελιές, με θέα τα καταγάλανα νερά του Αιγαίου, τα μεσαιωνικά καστροχώρια και τις εντυπωσιακές βίγλες, τα ήπια μονοπάτια της νότιας Χίου προσφέρουν μια ξεχωριστή και ευχάριστη πεζοπορική εμπειρία. Η ζωή στα νοτιόχωρα περιστρέφεται εδώ και αιώνες γύρω από τον πολιτισμό της μαστίχας, με τους Γενοβέζους να έχουν αφήσει την σφραγίδα τους σε αυτό το κομμάτι του νησιού. Οργάνωσαν τα μαστιχοχώρια για να εντατικοποιήσουν την καλλιέργεια της μαστίχας, τα οχύρωσαν και έχτισαν βίγλες στα παράλια του νησιού για να τα προστατέψουν από τους πειρατές. Στον Κάμπο έχτισαν τ’ αρχοντικά τους και εισήγαγαν την καλλιέργεια των εσπεριδοειδών. Τα μεσαιωνικά καστροχώρια, ο Κάμπος και φυσικά η μαστίχα αποτελούν σήμερα βασικούς πόλους έλξης επισκεπτών.

📷 Η θέα στο Εμποριό και τον Προφήτη Ηλία από τον Ψάρωνα

Στην κεντρική Χίο βρίσκονται το βυζαντινό μοναστήρι της Νέας Μονής, μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO και ο Ανάβατος, ο «Μυστράς του Αιγαίου», με μία μόνο μόνιμο κάτοικο, που αποτελούν σημεία αναφοράς για τους χιώτες και απαραίτητες στάσεις για τους επισκέπτες. Στα ανατολικά εκτείνεται το γυμνό και υποβλητικό οροπέδιο του Αίπους, ένα ορόσημο της τοπικής ιστορίας, κατοικημένο στους αρχαίους χρόνους και η Ελληνόστρατα, ένα μονοπάτι από τα χρόνια της αρχαιότητας, που αποτελούσε μέχρι τη δεκαετία του 1920 την μοναδική οδική σύνδεση της πρωτεύουσας με τα βορειοανατολικά χωριά του νησιού. Δυτικότερα βρίσκονται δύο εντυπωσιακοί πετρόχτιστοι καρόδρομοι, κατασκευασμένοι στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, στους οποίους μπορεί να θαυμάσει κανείς τα ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά τους στοιχεία και τη δεξιοτεχνία των παλιών μαστόρων της πέτρας.

📷 Χουβέλες στον Αστυφιδόλακκο Αίπους

Στα βορειοδυτικά, βρίσκεται η Αμανή, με κέντρο το όμορφο χωριό της Βολισσού με το βυζαντινό κάστρο. Τα χωριά της Αμανής, παραδοσιακά απομονωμένα λόγω απόστασης και ανάγλυφου από την υπόλοιπη Χίο, είναι μικρά και φτωχικά. Η περιοχή ήταν γνωστή στην αρχαιότητα για τον περίφημο Αριούσιο οίνο, ενώ μέχρι και σήμερα υπάρχουν πολλά αμπέλια στις αναρίθμητες πεζούλες. Οι πεζοπορίες στο εκτεταμένο δίκτυο μονοπατιών της περιοχής, μπορούν να συνδυαστούν με μία βόλτα στα παλιά ορυχεία αντιμονίου στην Κέραμο και μια επίσκεψη στα ιαματικά λουτρά στην παραλία των Αγιασμάτων.

📷 «Τούρκικος Δρόμος»

Στο βορειοανατολικό τμήμα του νησιού το ανάγλυφο είναι έντονο, με αρκετά ψηλά βουνά που ξεπερνούν σε υψόμετρο τα 1000 μέτρα. Εντυπωσιακότερο όλων, είναι το Πελινναίο, ο μεγαλύτερος ορεινός όγκος του νησιού με την τρίτη ψηλότερη κορυφή του Αιγαίου, τον προφήτη Ηλία (1297μ), πάνω στην οποία βρίσκεται το μεταλλικό μπλε εξωκκλήσι της Αγίας Τριάδας. Οι πεζοπορίες εδώ απαιτούν αρκετές ώρες, σε ένα τοπίο τραχύ και δύσβατο με μεγάλους βράχους, χαράδρες κι απότομες κορυφές. Ο σημαντικότερος οικισμός, πατρίδα ναυτικών, είναι τα Καρδάμυλα, ενώ μικρά χωριά είναι χτισμένα περιμετρικά, στους πρόποδές του βουνού. Πολλοί είναι οι αρχαίοι μύθοι και οι λαϊκές ιστορίες που συνοδεύουν την περιοχή, που αποτελεί το πλέον ανέγγιχτο φυσικό τμήμα του νησιού, με έντονο το στοιχείο του νερού και μεγάλη βιοποικιλότητα.

📷 Πελινναίο όρος

Οι παλιές στράτες στο Αίπος και τα χτιστά μονοπάτια στα χωριά του Πελινναίου και της Αμανής οδηγούν πίσω σε εποχές που η επιβίωση ήταν συνώνυμη του μόχθου. Η πρόσβαση στις καλλιέργειες και η διασύνδεση των χωριών ήταν προϋποθέσεις για τη διατήρηση της ζωής σε συνθήκες απομόνωσης. Τώρα, αυτές οι ήπιες, σοφά χαραγμένες διαδρομές δεν έχουν την ίδια χρήση. Οι πεζοπόροι, διασχίζοντας τοπία που εναλλάσσονται συνεχώς, συναντούν τοιχογύρια, πεζούλες, αλώνια, στάνες και πέτρινα καλύβια, πηγάδια, ανεμόμυλους και νερόμυλους. Ανθρώπινα μνημεία εναρμονισμένα με το περιβάλλον και την άγρια βλάστηση, που φωτίζουν διαφορετικά τον τρόπο που ζούμε σήμερα.

Για τους ανθρώπους που αγαπούν τη φύση, η Χίος παρουσιάζει ενδιαφέρον τόσο από πλευράς χλωρίδας όσο και πανίδας. Η γεωγραφική της θέση έχει σαν αποτέλεσμα την συνεύρεση ευρωπαϊκών αλλά και ασιατικών ειδών, ενώ σημαντικός είναι ο αριθμός των ενδημικών φυτών, κυρίως αγριολούλουδων και αρωματικών. Έτσι, πεζοπορώντας κανείς σε διαφορετικές εποχές, συναντάει θυμάρι, ρίγανη, φασκόμηλο και αγριολεβάντα, τσάι του βουνού, δεκάδες είδη ορχιδέας και λαλάδες, άγριες τουλίπες που κοκκινίζουν τα χωράφια του Ανέμωνα την άνοιξη.

📷 Πεταλούδα Aporia crataegi πάνω σε γαϊδουράγκαθο Silybum marianum

Κλείνοντας, αξίζει μια αναφορά στις 100 περίπου παραλίες της Χίου. Οι αμμουδιές και οι οργανωμένες πλαζ είναι λίγες. Οι περισσότερες έχουν βότσαλα ή λεπτό χαλίκι, είναι πεντακάθαρες και με ελάχιστο κόσμο. Στα περισσότερα μονοπάτια της Χίου η οπτική επαφή με τη θάλασσα είναι συνεχής και, αν το επιτρέπει ο καιρός, κάθε κουραστική διαδρομή μπορεί να συνοδευτεί από μια βουτιά.